پزشكي شاخه‌اي از علم
پزشكي شاخه‌اي از علم است
دكتر رضا سعيدي فيروزآبادي*: اخيراً در مطبوعات، راديو و تلويزيون و فضاي مجازي با عبارات متفاوتي در مورد طب مواجه مي‌شوم، مانند طب غربي، طب سنتي، طب سوزني، طب مكمل، طب گياهي و غيره. ولي به راستي طب چيست؟
حقيقت اين است كه طب يا پزشكي شاخه‌اي از علم است كه با سلامت انسان و بيماري‌هاي آن سروكار دارد. لذا علم پزشكي مانند هر علم ديگر بايد خصوصيات معيني را داشته باشد. من در اينجا قصد بحث درباره چيستي علم را ندارم، ولي علم خصايصي دارد كه آن از فلسفه يا متافيزيك متمايز مي‌كند. علم حاصل تجربه و آزمايش است. علم پزشكي نيز جدا از اين خصوصيت علم نيست.
درواقع فقط يك علم پزشكي وجود دارد و آن رشته‌اي است كه بر اساس شواهد علمي باشد.
اگر ما اعتقاد داريم كه مثلاً فلان كار درماني (دارو، جراحي، ماده شيميايي، گياهي و غيره) در درمان يك بيماري اثر دارد، بايد شواهد علمي آن را ارائه دهيم. يعني اول آزمايش علمي تأثير آن را تأييد كرده باشد، ثانياً اين آزمايش علمي قابل تكرار باشد. البته بايد دانست كه هر آزمايش علمي نقاط قوت و ضعف خود را دارد.
شواهد علمي هم درجه‌بندي دارند، گاهي شواهدي قوي هستند و گاهي ضعيف. مشاهدات يا مطالعات علمي نيز اصول خاص خود را دارند. وظيفه هر پزشك اين است كه با مطالعه اين شواهد به بيمار خود توصيه‌هاي لازم براي درمان ارائه دهد. پزشك وظيفه دارد با دانشي كه درباره اين شواهد و اثرات درمان‌ها دارد، بهترين درمان را با توجه به شرايط به بيمار پيشنهاد كند.
گاهي براي درمان بيمار روش‌هاي متفاوتي وجود دارد. هر يك از اين روش‌ها در مطالعات علمي با نكات مثبت و منفي همراه هستند. پزشك وظيفه دارد كه تمامي اين نكات را به بيمار توضيح دهد و در تصميم‌گيري به او كمك كند.
بايد توجه داشت كه بيمار در نهايت مختار است كه روش درماني مطلوب خودش را برگزيند. بيمار در انتخاب درمان استقلال دارد و پزشك نمي‌تواند اين استقلال را از بگيرد. پزشك بايد بر اساس شواهد علمي بهترين توصيه را به بيمار ارائه كند.
شواهد علمي يا نتايج درماني به طرق مختلف ممكن است به دست آيد. ممكن است اين شواهد حاصل سال‌ها تجربه باشد يا حاصل مطالعات دقيق علمي يا حاصل درمان گروهي از بيماران و ارزيابي علمي اثرات آن. من در اينجا قصد بحث درباره روش‌هاي مختلف ارزيابي علمي كارهاي درماني متفاوت را ندارم، ولي بايد توجه داشت كه هر روش درماني را كه طبيب به عنوان طبابت به بيمار ارائه مي‌دهد، بايد بر اساس شواهد علمي باشد. فرق نمي‌كند اين روش بر اساس تجويز داروهاي شيميايي باشد يا داروهاي گياهي يا سنتي يا جراحي يا روش‌هايي مانند طب سوزني.
اگر پزشك اين روش‌ها را به بيمار توصيه مي‌كند، اين كار بايد بر اساس شواهد علمي درباره تأثيربخشي آن‌ها باشد.
برچسب: علم پزشكي، پزشكي، پزشك، ،